s]xL g]kfnL sfg"gx?
!=hGds}b x'g]M
d'n'sL ck/fw ;+lxtf @)&$sf] bkmf $!cg'zf/ b]xfosf] s'g} s;"/ ug]{ s;"/bf/nfO{ hGds}bsf] ;hfo ubf{ To:tf] s;"/bf/ hLljt /x];Dd s}bug'{ kg]{5 M
-s_ s|'/ oftgf lbO{ jf lgd{dtfk"j{s Hofg df/]sf],
-v_ jfo'ofg ckx/0f u/L jf jfo'ofg ljikmf]6s u/L Hofg df/]sf],
-u_ ckx/0f u/L jf z/L/aGws lnO{ Hofg df/sf]],
-3_ ;fj{hlgs ?kdf pkef]u x'g] k]o jf vfB kbfy{df ljif xfnL Hofg df/]sf],
-ª_ s'g} hft, hfltjf ;Dk|bfosf] cl:tTj g} ljgfz ug]{ u/L hfltxTof -h]gf];fO8_ u/]sf] jf ug]{ p2]Zon] s;"/ u/]sf] jf
-r_hjh{:tL s/0fL u/L Hofg df/]sf] .
@= kz'k+IfL 5f8f 5f8\g gx'g] M
d'n'sL ck/fw ;+lxtf, @)&$ df s;}n] cfkm\gf] jf cfkm\gf] lgoGq0f jf lhDdf /x]sf]s'g} kz'k+IfL csf{sf] 3/, hUufdf jf ;fj{hlgs af6f] 3f6f] jf ;fj{hlgs :yndf 5f8f 5f8\g gx'g] pNn]v u/]sf] 5 . pQm s;"/ ug]{ jf u/fpg] JolQmnfO{ tLg dlxgf;Dd s}b jf kfFr xhf/ ?k}ofF;Dd hl/afgf jf b'j} x'g] ;+lxtfdf /x]sf] 5 .
#= leIff dfUg jf dfUg nufpg gx'g] M
d'n'sL ck/fw ;+lxtfdf s;}n] s'g} ;fj{hlgs :yfg -;8s, uNnL, kfs{, ;jf/L la;f}gL :yn, ;/sf/L sfof{no jf sfof{nosf] kl/;/ / ;fj{hlgs ;jf/L ;fwg_ df leIff dfUg jf afnaflnsfnfO{ uLt ufpg], gfRg], v]Ng] jf s'g} sfd ug]{ jxfgfdf jf cGo JolQmnfO{ s'g} k|sf/sf] /sd jf Hofnf lbO{ leIff dfUg jf leIff dfUg b'?T;fxg lbg x'Fb}g elg :ki6 ?kdf Joj:yf u/]sf] 5 . klxnf] k6s leIff dfu]sf]df Ps dlxgf;Dd s}b jf Ps xhf/ ?k}ofF;Dd hl/afgf / bf];|f] k6sb]lv k|To]s k6s b'O{ dlxgf;Dd s}b jf b'O{ xhf/ ?k}ofF;Dd hl/afgf tyf klxnf] k6s leIff dfUg nufPsf] eP Ps jif{;Dd s}b jf bz xhf/ ?k}ofF;Dd hl/afgf jf b'j} / bf];|f] k6sb]lv k|To]s k6s tLg jif{;Dd s}b jf tL; xhf/ ?k}ofF;Dd hl/afgf jf b'j} ;hfo x'g] ;+lxtfdf /x]sf] 5.
t/
s'g} ;fw', ;Gt, hf]uL jf leIf'n] ;gftgb]lv rnL cfPsf] k/Dk/f cg';f/ 3/ 3/df k'uL leIff dfu u/]df jf s'g} wfld{s jf ;fF:s[lts sfo{df leIff dfluPsf]df To:tf] sfo{nfO{ s;"/ dflgg] 5}g .
$= ;fj{hlgs :yndf kz' jf kIfL dfg{ gx'g] M
d'n'sL ck/fw ;+lxtfdf s;}n] klg s'g} kz' jf kIfLnfO{ k/Dk/fb]lv anL lbFb} cfPsf] wfld{s :yn afx]s cGo s'g} klg ;fj{hlgs :yn -af6f], ;8s, k'n, rf}/ jf dflg; cfjt hfjt ug]{ 7fpF_ df dfg'{ x'Fb}g pNn]v 5 . ;fj{hlgs :yndf kz' jf kIfL dfg]{nfO{ jf dfg{ nufpg] JolQmnfO{ Ps dlxgf;Dd s}b jf kfFr xhf/ ?k}ofF;Dd hl/afgf jf b'j} ;hfo x'g]5 elg ;+lxtfdf Joj:yf 5 .
%= ckdfghgs jf cdfgjLo Jojxf/ ug{ gx'g] M
Dlxnfsf] /h:jnf jf ;'Ts]/Lsf] cj:yfdf 5fpk8Ldf /fVg jf To:t} cGo s'g} lsl;dsf e]befj, 5'jf5't jf cdfgjLo Jojxf/ ug'{ jf u/fpg' x'Fb}g . o:tf] s;"/ ug]{ JolQmnfO{ tLg dlxgf;Dd s}b jf tLg xhf/ ?k}ofF;Dd hl/afgf jf b'j} ;hfo x'g]5 .
^= hfltkfltsf] cfwf/df 5'jf5't jf cGo e]befjk"0f{ Jojxf/ ug{ gx'g] M
d'n'sL ck/fw ;+lxtf, @)&$ sf] bkmf !^^ df hfltkfltsf] cfwf/df 5'jf5't jf cGo e]befjk"0f{ Jojxf/ ug{ gx'g] / ;f]lx bkmf sf] pkbkmf -@_ df To:tf] s;'/ ug]{ jf u/fpg] JoltmnfO{ tLg jif{;Dd s}b jf tL; xhf/ ?k}Fof;Dd hl/jfgf jf b'j} ;hfo x'g] / /fi6«;]jsn] o; bkmfddf n]lvPsf] s;'/ u/]df yk tLg dlxgf;Dd s}b ;hfo x'g]5 elg :ki6 ?kdf n]lvPsf] 5 .
t/ lj8Djgf g]kfnsf] hflto 5'jf5't lj?4sf] sfg"g s]an sfg"gL lstfadf dfq l;ldt eP . ?s'd klZrddf hfts} sf/0f af6 w]/}n] lg/3ft s'6lk6 ;xg kof]{ eg] ^ hgfsf] Hofg uof] .
&= wd{ kl/jt{g u/fpg gx'g] M
d'n'sL ck/fw ;+lxtf, @)&$ df s;}n] s;}sf] wd{ kl/jt{g u/fpg jf ;f] s'/fsf] pBf]u ug{ jf b'?T;fxg lbg x'Fb}g pNn]v 5 . pQm s;"/ ug]{ jf u/fpg] JolQmnfO{ kfFr jif{;Dd s}b / krf; xhf/ ?k}ofF;Dd hl/afgf x'g] ;+lxtfdf /x]sf] 5 .
cyf{t s;}n] s'g} hft, hflt jf ;Dk|bfodf ;gftgb]lv rnL cfPsf] wd{, dt jf cf:yfdf vnn kfg]{ s'g} sfd jf Jojxf/ ug{ jf vnn x'g] u/L s'g} k|nf]eg b]vfO{ jf gb]vfO{ cGo s'g} wd{df kl/jt{g u/fpg jf wd{ kl/jt{g u/fpg] lgotn] To:tf] wd{ jf dt k|rf/ ug{ x'Fb}g .
*= cfkm\gf] ;+/IfsTjdf /x]sf] JolQmnfO{ kmfNg jf kl/Tofu ug{ gx'g] M
s'g} gjhft lzz', afnaflnsf, czQm /f]uL jf j[4 JolQmnfO{ cfkm"n] x]/rfx jf :ofxf/ ;Def/ ug]{ st{Jo ePsf] JolQmn] lghsf] lhp, Hofgdf vt/f k'Ug ;Sg] u/L kmfNg, kl/Tofu ug{ jf j]jf:tf u/L 5f]8\|g x'Fb}g . pQm s;"/ ug]{ jf u/fpg] JolQmnfO{ tLg jif{;Dd s}b / tL; xhf/ ?k}ofF;Dd hl/afgf x'g]5 .
t/ g]kfndf j[4 a'af–cfdfnfO{ 5f]/f–5f]/Ln] cfkm\gf] st{Jo lgjf{x gul/ j[4f>d nlu 5f8\g] jf 3/d} ePsf a'af–cfdfnfO{ klg j]jf:tf ug]{ u/]sf pbfx/0fx? 5g\ .
(= cg'dlt ljgf s'g} JolQmsf] t:jL/ lvRg jf t:jL/sf] :j?k laufg{ gx'g] M
s;}n] Pssf] t:jL/sf] s]xL efu csf]{ JolQmsf] csf]{ efu;Fu /fvL jf cGo s'g} lsl;dn] ljs[t ?ksf] t:jL/ agfpg jf k|sfzg ug{ x'Fb}g . pQm s;"/ ug]{ jf u/fpg] JolQmnfO{ b'O{ jif{;Dd s}b jf aL; xhf/ ?k}ofF;Dd hl/afgf jf b'j} ;hfo x'g] ;+lxtfdf /x]sf] 5 .
!)=d'n'sL b]jfgL ;+lxtf @)&$ sf] bkmf !&! cg'zf/ 5f]/f x'g]n] wd{k'q / 5f]/L x'g]n] wd{k'qL /fVg gkfpg]Joj:yf u/]sf] 5 .
!!=d'n'sL b]jfgL ;+lxtf @)&$ adf]lhd ljjfx x'gsf] nflu aL; jif{ pd]/ k"/f ePsf] x'g kg]{ 5 .
!@=d'n'sL ck/fw ;+lxtf @)&$ sf] kl/R5]b–!* cg'zf/ j}jflxs ;DaGw sfod /x]sf] cj:yfdf kltn]] kTgLnfO{ hah{:tL s/0fL u/]df kfFr jif{ ;Dd s}b x'g]5 . h;sf] cy{ cfˆgf] kTgL;+u klg kTgLsf] ;xdlt lagf ;Def]u ug{ gkfpg] Joj:yf u/]sf] 5 . ;xdlt lagf ;Def]u u/]df kTgLn hah{:tLsf]] d'4f ug{ ;Sg] . To:tf] s;"/ ePsf] ldltn] Ps jif{leq d'4f ug{ ;Sg]5 .
!#=d'n'sL ck/fw ;+lxtf @)&$cg'zf/ c7f/ jif{ gk'lu ;xdltdf of}g;DaGw /fv] klg sf/afxL x'g] Joj:yf u/]sf] 5 .
!$=;fdflhs Jojxf/ -;'wf/_ P]g, @)## sf] bkmf & df hGt ;DaGwL lgoGq0f sf] Joj:yf u/]sf] 5 . h; cg'zf/
-!_afhfjfnf nufot Psfpg| hgfeGbf a9L hGt jf al/oft nfg x'+b}g .
-@_hGtdf s'g} k|sf/sf] ef8fjfn gfr nUg x'+b}g .
-#_ hGtdf cft;afhL ug{ x'+b}g .
-$_ hGtdf P3f/ hgf eGbf a9L afhfjfnf /fv| x'+b}g .
-%_ o; bkmf pNn+3g ug{]nfO{ bz xhf/ ?k}ofF;Dd hl/jfgf jf kGw| lbg;Dd s}b jf b'j} ;hfo x'g]5 .
!%=;fdflhs Jojxf/ -;'wf/_ P]g, @)##sf] bkmf ( -!_ cg'zf/5}7L, Gjf/g, hGdlbj;, kf:gL, r"8fsd{, a|taGw, a'9f]–kf:gL ubf{ ;f] sd{sf08;+u ;DalGwt glhssf] gft]bf/ afx]s c? 5/l5d]sL Oi6ldqx?dWo]af6 kRrL; hgfeGbf a9L JolQmnfO{ ef]hdf cfdGq0f ug{ x'+b}g .pkbkmf -!_pNn+3g u/]df bz xhf/ ?k}ofF hl/jfgf jf ;ft lbg;Dd s}b jf b'j} ;hfo x'g]5 .
;f]lx P]gsf] bkmf !@ df ;fdflhs Jojxf/ ubf{ ;f] pknIodf rflxg]eGbf a9L x'g]u/L el8\snf] ?kdf jQL jfnL 3/ ;hfpg x'+b}g . pQm bkmf pNn+3g ug{]nfO{ bz xhf/ ?k}ofF;Dd hl/jfgf jf ;ft lbg;Dd s}b x'g]5 .
!^= ;jf/L tyf oftfoft Joj:yf P]g, @)$(sf] kl/R5]b–% dfkl/rfns cg'dltkq ;DaGwL Joj:yfu/]sf] 5 h; cGt/ut s'g} klg JolQmn]kl/rfns cg'dltkq k|fKt gu/L s'g} klg ;fj{hlgs ;jf/Ldf kl/rfnssf]sfd ug'{ x'Fb}g .kl/rfns cg'dltkq k|fKt gu/]sf] s'g} klgJolQmnfO{;fj{hlgs ;jf/Lsf] wgL jf Joj:yfksn] kl/rfnssf] sfddf nufpg x'Fb}g .kl/rfns cg'dltkq k|fKt ug{sf] nflu c7f/ jif{ pd]/ k'u]sf] x'g kb{5 .
!&= s]xL ;fj{hlgs -ck/fw / ;hfo_P]g, @)@&
;fj{hlgs :yfgdf cZnLn af]nL, arg, Ozf/f k|of]u u/L zflGt eË ug]{ jf cZnLn k|bz{g ug{ gx'g] . ;fj{hlgs :jf:Yo / :jf:Yo lj1fgsf] nflu afx]s cZnLn efiff jf cZnLn efj cfpg] zAb jf lrqåf/f cZnLn s'/f 5fKg] jf k|sflzt ug]{ jf To:tf] cZnLn k|sfzgx?;fj{hlgs :yfgdf k|bz{g jf laqmL ljt/0f ug{ gx'g] .
lgisif{M g]kfnsf w]/} h;f] sfg"gL k|fjwfg sfuhdf dfq l;ldt /x]sf] cj:yf 5 . sfg"g ePtf klg Jojxf/df nfu' ug{ ;s]sf 5}gf}+ . wgLnfO{ r]g / ul/jnfO{ P]g eg] ;/x zfzgdf ePsf dflg; sfg"gL bfo/fdf cfpg] u/]sf 5}g . l;4fGtdfljlwsf] zfzg eGg] u/]tf klg Jojxf/df ljlwsf] zfzg b]Vg kfOb}g . slt koM sfg"gL k|fjwfg 5 eGg] ;Dd hgdfg;df hfgsf/ x'b}+g .
g]kfnsf] sfg"gdf e]befj ug'{ x'b}+g,:jf:Yo lj1fgsf] nflu afx]s cZnLn efiff jf cZnLn efj cfpg] zAb jf lrqx? k|of]u ug{ gkfpg] sfg"g x'bfx'b}+ klg g]kfnL 6]lnlkmd b]lvg]kfnL l;g]If]qdfcZnLn lrqx? k|bz{g x'b}+ cfPsf] xfd|f] g]kfnL ;dfhdf k|z:t pbfx/0fx? 5 .hGdl;4k}lqs ;DklQdf 5f]/f / 5f]/Lsf] ;dfg clwsf/ x'G5 eGg] Joj:yf eP klgJojxf/df kfpg ufx|f] 5 . clxn] klg hfltsf] gfddf e]befj x'g] u/]sf] ljleGg pbfx/0fx? Kffpg ;S5f}+ h;dWo ?s'd klZrdsf] gj/fh lj=s sf] 36gf Ps pbfx/0f dfq xf] . ljjfx ug{sf] nflu aL; jif{ x'g k5{ eGg] k|fjwfg x'Fbf ;d]t g]kfnL ;dfhdf jfnljjfxsf] k|rng clxn];Dd /lx cfPsf] 5 . ePsf] sfg"gsf] sfof{Gjog ug{ tkm{ ;a}sf] Wofg cfs{ifs x'g h?/L 5 .
– dlgiff vs'/]n
चक्रवर्ती ल कलेज